Wat zijn wij aan het doen?

1 april 2012

Victor Schiferli's 'Dromen van Schalkwijk'

Het werkt onwerkelijk. Dat je jeugdvriend een boek schrijft over zijn jeugd. Die immers ook de jouwe is.

Eerst werd ik boos. Omdat iemand anders beslag legde op mijn jeugdherinneringen. Een minuut later dacht ik: "Jahaa, maar pik, dan had je ze zelf maar op moeten schrijven. Dat heb je niet gedaan hè? Nee, dat heb je niet gedaan.".

En nu heb ik het, als beloofd, gelezen.

Dit boek gaat natuurlijk helemaal niet over mijn jeugdherinneringen. Het gaat zelfs in het geheel niet over mij. Er zijn er die dat denken, omdat ik zanger was in de band waarin Victor gitaar speelde en één van de twee hoofdfiguren in dit boek, David Bergman, zanger is in een band waarvan de andere hoofdfiguur, protagonist Felix, manager is.

Maar David lijkt niet op mij. Ik herken mij in meerdere kleine dingen, dat wel. En die zijn soms volstrekt hilarisch. Neem deze dijenkletser van een dialoog, tussen een leraar op school en David:

'Aha, daar hebben we de prins der duisternis.'
'Ik ben geen prins.'
'Nou ja, in elk geval zie ik het duister voor je in, als je zo doorgaat.'

- dat soort dialoog voerde ik geregeld met mijn leraren, die niet voor een kleintje vervaard waren. Vooral die van Latijn en Nederlands, Martin van Eijk en Henk van Dorp (een olijk en onafscheidelijk duo dat niettemin eenzaam sneefde door drank, met daarvoor eigen redenen), grossierden in soortgelijke spitsvondigheid.

Maar het karakter van David bevat, net als die van anderen in het boek, karaktertrekken van veel meer van mijn tijdgenoten. Neem nou Marco Deutekom. De enige die het echt niet haalde. Stierf aan een overdosis heroïne. Weg was een goede vriend. Of de David die echt David heet, de ex van mijn ex, ex-porno-acteur.

Eigenlijk, vind ik, is dat verhaal over David trouwens helemaal niet zo interessant. Het is een aardige kapstok, het brengt ruimte voor rijke tijdsbeschrijving, maar als bijblijvend ding is het hooguit middelmatig. Maar.

Victor kan heel mooi schrijven. Genieten, doe ik, van zinnen als 'Op de terugweg werd ik ziek, ik kreeg eerst oorontsteking en daarna de bof.' en, om het eind nog mooier: 'Op de achterbank lagen dozen fotopapier, paperclips en dekseltjes van kwijtgeraakte doosjes.'. En.

Dit boek is op zijn best waar het echt wordt. In de verhalen dus over de thuissituatie - en vooral in die over wie het interessantst leven leidt van alle mensen in dit boek. Victor's eigen vader. Het spel van vrij en onvrij zijn, leven en geleefd worden. Het winnen en verliezen tegelijk. De essentie die, als we nou toch in muziekjes praten, ook die is van het in mijn leven zo belangrijke 'Standing outside the fire' van Garth Brooks.

Dat is iets dat boeken doet worden. Dat is het zonder meer waard. Daar stijgt dit boek uit boven alles wat ik zo benepen, vervelend, kleingeestig en zwak vind, aan literatuur uit dit land. Waarom ik, doorgaans, naar anderen grijp, dan de klevende kudde van boekenballers.

Want qua weemoed het mooist, het verhaal over Claire. Vader's vriendin die er voor Victor toe doet. Die, meer dan zijn ouders misschien, wat wegwijst. De leidraad legt voor levensfilosofie, altijd belangrijker nog dan Lot, dat immers onomkeerbaar is.

Dus ik zou kunnen gaan zeiken over hoe ik, in mijn jeugd, dingen anders zag, Schalkwijk anders voelde, alles anders deed.

Maar dit boek gaat niet over mijn jeugd.

Dit boek, hoewel geen autobio, gaat over de jeugd van Victor. En over hem. Zijn wereld, zijn blik op de dingen.

En die heeft hij prachtig beschreven: een zeven.

Want een mooi boek, van een dierbare vriend, over die dierbare vriend.